27 ngân hàng niêm yết trên sàn chứng khoán vừa công bố báo cáo tài chính 9 tháng đầu năm. Thay vì đồng loạt báo lãi khủng như ba năm gần đây,ânhànggiảmlợinhuậnvìcótiềnkhôngchovayđượsvut kết quả kinh doanh nhóm ngân hàng năm nay "tối" hơn rõ rệt.
Sắc đỏ chiếm một nửa khi có tới 14 nhà băng giảm lợi nhuận, tập trung vào nhóm cuối bảng xếp hạng.
Tại BVBank, lợi nhuận 9 tháng đầu năm nay giảm sâu hơn 85%, xuống còn 60 tỷ đồng. ABBank cũng từ 1.750 tỷ đồng lợi nhuận trong 9 tháng đầu năm ngoái, giảm về còn hơn 700 tỷ đồng. Đây thậm chí là mức lợi nhuận thấp nhất của hai nhà băng này nếu so với cùng kỳ 5 năm trước, chủ yếu do chi phí vốn tăng mạnh hơn thu nhập từ tín dụng, cộng thêm áp lực chi phí dự phòng rủi ro tín dụng (tại ABBank).
VPBank và Eximbank cũng nằm trong nhóm giảm sâu từ 50% so với cùng kỳ. Một số ngân hàng giảm lãi từ 20% trở lên là VietABank, LPBank, BacABank, VietBank và SeABank.
Chưa tới một nửa nhà băng niêm yết có lợi nhuận tăng trưởng so với cùng kỳ, gồm Vietcombank (tăng trưởng 18%), BIDV (12%), VietinBank (10%), MB (10%), ACB (11%), HDBank (8%), VIB (7%), Sacombank (54%), MSB (8%), OCB (48%), NamABank (10%) và KienlongBank (25%).
Lợi nhuận nhóm này đi lên nhưng tốc độ tăng trưởng cũng chậm lại so với giai đoạn 3-4 năm trước. Đơn cử tại nhà băng có vốn nhà nước BIDV, tốc độ tăng trưởng 9 tháng đầu năm nay là 12% trong khi mức bình quân cùng kỳ 3 năm trước gần 50%. Tại ACB, MB lợi nhuận tăng 10% trong khi bình quân giai đoạn trước xấp xỉ 40%. HDBank và VIB lợi nhuận cũng tăng 7-8% trong khi trước đó đều trên 30% mỗi năm...
Sacombank là trường hợp đặc biệt khi có mức tăng trưởng lợi nhuận cao nhất ngành, hơn 50% so với cùng kỳ. Nhà băng này đang gần về đích trong hành trình tái cơ cấu, do đó có lợi thế riêng từ việc hoàn tất xử lý lãi dự thu và đưa phần lớn các tài sản tồn đọng ra khỏi bảng cân đối, cải thiện được biên lợi nhuận.
Thay vì đồng pha như các năm trước, diễn biến lợi nhuận trái chiều tại các ngân hàng khiến bảng xếp hạng lợi nhuận 9 tháng đầu năm có nhiều xáo trộn.
Trong top 10, Techcombank, VPBank và SHB là ba nhà băng sụt giảm lợi nhuận so với cùng kỳ.
Trong đó, mức giảm mạnh nhất ghi nhận tại VPBank khi cho vay tiêu dùng gặp khó và cũng không còn khoản thu bất thường từ tái ký kết hợp đồng bảo hiểm. Cùng kỳ năm ngoái, VPBank trong top 3 với lợi nhuận 19.800 tỷ đồng thì hiện giảm về còn 8.300 tỷ, đứng cuối top 10.
Techcombank cũng không giữ được vị trí á quân khi lợi nhuận giảm 18% xuống còn hơn 17.000 tỷ đồng, đứng cuối top 5. Tại SHB, lãi trước thuế hợp nhất cũng giảm nhẹ 8% về 8.500 tỷ đồng.
Sự đi xuống của hai "ngôi sao" tư nhân khiến trật tự lợi nhuận top đầu có sự thay đổi. Vị trí quán quân vẫn thuộc về Vietcombank nhưng các thứ hạng tiếp theo về tay MB và hai ngân hàng quốc doanh như BIDV và VietinBank.
Giao dịch tại một ngân hàng thương mại. Ảnh: Thanh Tùng
Xét riêng trong quý III, Vietcombank vẫn dẫn đầu bảng xếp hạng với hơn 9.000 tỷ đồng, tăng gần 20% so với cùng kỳ. Tiếp theo là MB với gần 7.300 tỷ đồng; BIDV và Techcombank với gần 5.900 tỷ đồng lợi nhuận.
Trong quý III, kể cả nhà băng quốc doanh như BIDV cũng bị ảnh hưởng rõ hơn bởi tình trạng thu nhập tăng không kịp theo chi phí trả lãi tiền gửi, khiến lợi nhuận trước thuế giảm gần 12% về 5.900 tỷ đồng.
Nhìn chung, kết quả kinh doanh của ngành ngân hàng kém đi sau giai đoạn chạy đua huy động vốn từ cuối năm ngoái nhưng "tiền lại thừa trong kho".
Khủng hoảng của SCB vào tháng 10 năm ngoái cùng với sự sụp đổ của nhiều ngân hàng Mỹ khiến thanh khoản hệ thống ngân hàng ngày càng căng thẳng. Thời điểm đó, các nhà băng đều lo phòng thủ, dự phòng thanh khoản. Điều này dẫn đến cuộc chạy đua huy động, đẩy lãi suất huy động có thời điểm lên tới 11-12% một năm. Lãi suất nhanh chóng hạ nhiệt từ quý II năm nay nhưng lượng tiền gửi mà các nhà băng "nhập vào" với giá vốn cao vẫn chưa đáo hạn, đẩy chi phí vốn tăng vọt.
Tỷ lệ tiền gửi không kỳ hạn (CASA) là nguồn vốn giá rẻ của ngân hàng, cũng liên tục giảm từ cuối năm ngoái tới nay trước xu hướng dòng tiền chảy vào kênh tiết kiệm. Thị trường chứng khoán giảm, bất động sản, trái phiếu "đóng băng" cũng khiến người dân giảm chi tiêu và đầu tư. Bên cạnh đó, loạt doanh nghiệp rút tiền phục vụ nhu cầu vốn và thanh toán các nghĩa vụ tài chính, trong đó có mua lại trái phiếu doanh nghiệp trước hạn. Loạt yếu tố này khiến nguồn vốn giá rẻ CASA sụt giảm toàn ngành.
Hai yếu tố này cộng hưởng khiến chi phí vốn ngành ngân hàng tăng vọt, thậm chí có ngân hàng phải tăng gấp đôi khoản chi này so với cùng kỳ.
Trong khi đó, đầu ra tín dụng của nhiều ngân hàng gặp khó khi hoạt động sản xuất kinh doanh chậm lại, kênh trái phiếu và bất động sản "đóng băng". Tăng trưởng tín dụng toàn hệ thống đến hết tháng 9 mới chỉ tăng 6,92%, thấp ngang ngửa giai đoạn Covid-19.
Dư nợ tín dụng tại nhiều ngân hàng cũng tăng trưởng thấp nhất nhiều năm. Tại BVBank, tăng trưởng tín dụng đến hết tháng 9 mới chỉ đạt 4,2%. Tại Vietcombank, dư nợ tín dụng chỉ tăng 3,6%. Điều này khiến nguồn thu tín dụng không tăng kịp theo chi phí, thu nhập từ tín dụng tăng thấp hoặc sụt giảm.
Nhóm ngân hàng top dưới hoặc phụ thuộc nhiều vào trái phiếu, bất động sản, cho vay tiêu dùng càng chịu bất lợi hơn khi tệp khách hàng chủ đạo là bất động sản, SME và phân khúc khách hàng thu nhập thấp suy giảm khả năng trả nợ. Nợ xấu tăng cao kéo theo chi phí dự phòng rủi ro tín dụng dềnh lên, càng bào mòn lợi nhuận.
Kết quả kinh doanh của nhiều ngân hàng trước nhiều "cơn gió ngược", do đó, khó duy trì như cùng kỳ các năm trước. Dự báo lợi nhuận cả năm, các công ty chứng khoán cũng nhận định tăng trưởng lợi nhuận của ngành ngân hàng năm nay chỉ đạt 10% trong khi mức tăng của năm trước là trên 30%.
Quỳnh Trang